Nợ quá hạn là gì? Phân nhóm, nguyên nhân và những ảnh hưởng khi trả nợ quá hạn

1. Nợ quá hạn là gì?

Nợ quá hạn là khoản nợ mà người vay không thanh toán đúng hạn theo cam kết trong hợp đồng tín dụng với ngân hàng hoặc tổ chức tài chính. Khi quá thời hạn thanh toán mà người vay chưa trả đủ số tiền gốc và lãi theo quy định, khoản vay này sẽ bị chuyển sang nợ quá hạn.

Ngân hàng và tổ chức tài chính có những tiêu chí cụ thể để đánh giá và phân loại nợ quá hạn. Việc chậm thanh toán không chỉ khiến người vay phải chịu phí phạt và lãi suất cao hơn mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến lịch sử tín dụng, gây khó khăn cho các khoản vay trong tương lai.

Nợ quá hạn là khoản nợ mà người vay không thanh toán đúng hạn theo cam kết trong hợp đồng

2. Phân nhóm nợ quá hạn

Theo Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC), nợ quá hạn thuộc từ nhóm 2 trở đi và được chia thành 4 nhóm chính dựa trên số ngày chậm thanh toán:

• Nhóm 2 – Nợ cần chú ý: Quá hạn từ 10 - 29 ngày, bắt đầu ảnh hưởng đến điểm tín dụng và khả năng vay vốn.
• Nhóm 3 – Nợ dưới tiêu chuẩn: Quá hạn từ 30 - 89 ngày, bị hạn chế cấp tín dụng mới, có thể bị áp dụng lãi phạt cao.
• Nhóm 4 – Nợ nghi ngờ: Quá hạn từ 90 - 179 ngày, nguy cơ mất khả năng thanh toán cao, ngân hàng có thể thực hiện biện pháp thu hồi nợ.
• Nhóm 5 – Nợ có khả năng mất vốn: Quá hạn từ 180 ngày trở lên, được xem là nợ xấu nghiêm trọng, rất khó vay vốn trong tương lai.

Khi khoản vay bị xếp vào nhóm nợ quá hạn, lịch sử tín dụng sẽ bị ảnh hưởng, gây khó khăn trong việc tiếp cận các khoản vay mới. Người vay nên thanh toán đúng hạn để tránh rơi vào nhóm nợ xấu.

Khi khoản vay bị xếp vào nhóm nợ quá hạn, lịch sử tín dụng người vay sẽ bị ảnh hưởng

3. Nguyên nhân dẫn đến nợ quá hạn

Nợ quá hạn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố chủ quan từ phía người vay và các tác động khách quan từ bên ngoài. Việc hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp người vay chủ động phòng tránh, từ đó hạn chế rủi ro tài chính.

3.1. Nguyên nhân chủ quan

Đây là những nguyên nhân xuất phát từ chính người vay, chủ yếu liên quan đến thói quen quản lý tài chính và sự hiểu biết về hợp đồng vay vốn.

• Quản lý tài chính cá nhân kém: Nhiều người vay không có kế hoạch chi tiêu hợp lý, dẫn đến tình trạng tiêu xài vượt quá khả năng chi trả. Khi đến kỳ hạn thanh toán, người vay không có đủ nguồn tiền để trả đúng hạn, dẫn đến nợ quá hạn.
• Không theo dõi lịch thanh toán: Một số người vay quên ngày đến hạn trả nợ hoặc không chủ động sắp xếp nguồn tiền kịp thời, đặc biệt khi không đăng ký thanh toán tự động.
• Hiểu sai hoặc không nắm rõ điều khoản vay: Trường hợp người vay không đọc kỹ hợp đồng, dẫn đến hiểu sai về thời gian thanh toán, lãi suất, phí phạt khi chậm trả hoặc điều kiện gia hạn khoản vay. Điều này khiến họ bị bất ngờ khi đến hạn thanh toán nhưng chưa chuẩn bị đủ tài chính.
• Chủ quan vì chưa thấy ảnh hưởng ngay lập tức: Một số người vay cho rằng chậm trả nợ trong vài ngày không gây hậu quả nghiêm trọng, dẫn đến thói quen thanh toán trễ. Tuy nhiên, điều này có thể khiến người vay rơi vào nhóm nợ cần chú ý và ảnh hưởng đến lịch sử tín dụng về lâu dài.

Nợ quá hạn xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau

3.2. Nguyên nhân khách quan

Ngoài các nguyên nhân từ phía người vay, còn có những yếu tố bên ngoài khiến họ gặp khó khăn trong việc thanh toán đúng hạn.

• Thu nhập không ổn định: Khi gặp biến cố, người vay có thể không có đủ thu nhập để trả nợ đúng hạn, dẫn đến nợ quá hạn kéo dài.
• Thay đổi lãi suất: Với các khoản vay có lãi suất thả nổi, khi lãi suất tăng số tiền lãi phải trả hàng tháng cũng tăng theo, khiến người vay gặp khó khăn trong việc quản lý tài chính.
• Sự kiện bất khả kháng: Các yếu tố như thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế có thể ảnh hưởng lớn đến thu nhập và khả năng trả nợ. Ví dụ, trong giai đoạn dịch bệnh, nhiều người vay mất nguồn thu nhập ổn định, khiến họ không thể thanh toán khoản vay đúng hạn.

4. Những ảnh hưởng khi trả nợ không đúng hạn

Việc trả nợ không đúng hạn có thể gây ra nhiều hệ lụy tài chính và pháp lý đối với người vay, bao gồm:

• Bị tính lãi suất và phí trả chậm: Ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng sẽ áp dụng mức lãi suất phạt (cao hơn so với lãi suất thông thường) và phí trả chậm, làm tăng tổng số tiền phải thanh toán.
• Ảnh hưởng đến điểm tín dụng: Nợ quá hạn sẽ được ghi nhận trên Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC), làm giảm điểm tín dụng và gây khó khăn khi vay vốn sau này.
• Hạn chế khả năng vay vốn: Người vay có thể bị từ chối khi đăng ký vay mới hoặc chỉ được cấp khoản vay với hạn mức thấp và lãi suất cao hơn do bị xếp vào nhóm khách hàng rủi ro.
• Nguy cơ bị xử lý tài sản thế chấp: Nếu khoản vay có tài sản bảo đảm, ngân hàng có quyền thu hồi và phát mại tài sản để thu hồi nợ.

Trả nợ không đúng hạn có thể gây ra nhiều hệ lụy tài chính và pháp lý đối với người vay

5. Quy trình xử lý nợ quá hạn của ngân hàng

Khi người vay không thanh toán khoản nợ đúng hạn, ngân hàng sẽ thực hiện các biện pháp xử lý theo quy trình sau để thu hồi nợ và hạn chế rủi ro:

Bước 1: Nhắc nhở và thông báo nợ quá hạn

Ngay khi khoản vay bị quá hạn, ngân hàng sẽ chủ động liên hệ với người vay qua tin nhắn, email hoặc cuộc gọi để nhắc nhở về nghĩa vụ thanh toán. Nội dung thông báo thường bao gồm số tiền nợ, thời gian quá hạn và mức lãi phát sinh.

Bước 2: Tăng cường biện pháp thu hồi nợ

Nếu người vay chưa thanh toán sau nhiều lần nhắc nhở, ngân hàng sẽ áp dụng các biện pháp mạnh hơn như gửi văn bản thông báo chính thức hoặc liên hệ với người thân của người vay (nếu có thông tin liên hệ trong hồ sơ vay). Đồng thời, khoản vay sẽ bị cập nhật trên hệ thống CIC, ảnh hưởng trực tiếp đến lịch sử tín dụng.

Bước 3: Áp dụng phí phạt trả chậm

Tùy vào thời gian quá hạn, khoản vay sẽ bị xếp vào các nhóm nợ xấu cao hơn, đồng thời chịu lãi suất phạt cao hơn so với lãi suất vay ban đầu. Điều này làm tăng số tiền phải trả, gây áp lực tài chính lớn hơn cho người vay.

Bước 4: Xử lý tài sản bảo đảm (nếu có)

Với các khoản vay thế chấp, nếu người vay vẫn không thanh toán sau thời gian dài, ngân hàng có quyền xử lý tài sản đảm bảo theo quy định. Tài sản thế chấp (nhà ở, ô tô, sổ tiết kiệm, v.v.) có thể bị phát mại để thu hồi khoản nợ.

Bước 5: Khởi kiện và cưỡng chế thi hành án (nếu cần thiết)

Nếu người vay cố tình trốn tránh nghĩa vụ trả nợ, ngân hàng có thể khởi kiện ra tòa án để yêu cầu cưỡng chế thi hành án. Trường hợp nghiêm trọng, cơ quan chức năng có thể áp dụng biện pháp cưỡng chế tài sản để thu hồi nợ.

Khi khoản vay bị quá hạn, ngân hàng sẽ chủ động liên hệ với người vay nghĩa vụ thanh toán

6. Nợ quá hạn 1 ngày có sao không?

Nợ quá hạn 1 ngày thường không dẫn đến hậu quả ngay lập tức. Tuy nhiên, nếu khoản nợ không được thanh toán kịp thời, ngân hàng sẽ bắt đầu tính phí phạt và lãi suất trên số tiền quá hạn. Mặc dù chưa ảnh hưởng lớn đến điểm tín dụng, nhưng nếu tình trạng này kéo dài, có thể gây tác động tiêu cực đến uy tín tài chính của người vay.

Mức phí này thường là một tỷ lệ phần trăm trên số tiền chậm trả và có thể làm tăng tổng số tiền phải thanh toán. Ngoài ra việc chậm thanh toán dù chỉ một ngày cũng có thể bị ghi nhận trên hệ thống tín dụng, ảnh hưởng đến điểm tín dụng của bạn nếu tình trạng này lặp lại nhiều lần.

Để tránh các rắc rối, tốt nhất là bạn nên kiểm tra kỹ hợp đồng vay và liên hệ với ngân hàng ngay khi nhận ra mình bị trễ hạn để biết chính xác quy định áp dụng. Nếu có thể, hãy thanh toán sớm nhất có thể để hạn chế các tác động tiêu cực.

Trên đây là những giải đáp chi tiết về nợ quá hạn, bao gồm khái niệm, các phân nhóm, nguyên nhân cũng như những ảnh hưởng khi chậm thanh toán. Việc hiểu rõ về nợ quá hạn giúp bạn chủ động quản lý tài chính, tránh các rủi ro không đáng có và duy trì lịch sử tín dụng tốt. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp tài chính linh hoạt và uy tín, hãy tham khảo ngay các sản phẩm vay tại Ngân hàng VIB để được hỗ trợ tối ưu!

Xem thêm: 
Vay thế chấp bất động sản: Điều kiện, hồ sơ, quy trình và lưu ý cần biết. tại đây.
Sổ đỏ có vay ngân hàng được không? Điều kiện, hồ sơ, thủ tục. tại đây.